De AI-act: wat moeten we in 2025 al doen?

De Europese AI-act (Verordening (EU) 2024/1689) stelt regels vast voor het gebruik van kunstmatige intelligentie (AI). De wet is bedoeld om ervoor te zorgen dat AI op een veilige en verantwoorde manier wordt gebruikt. Deze wettelijke regelingen zijn in augustus 2024 ingegaan en er zijn in 2025 meteen een paar belangrijke dingen waar we aan moeten voldoen. Zo dient iedereen, per 2 februari 2025, die werkt met AI, AI geletterdheid te zijn en zijn bepaalde AI systemen verboden. In augustus 2025 moeten aanbieders van AI systemen voldoen aan een aantal regels. 

In dit artikel gaan we in op de belangrijkste veranderingen voor gebruikers, zodat je als organisatie klaar  bent voor AI en de AI act.

AI geletterdheid

Naast het verbod op sommige AI-systemen, is er ook de verplichting om AI-geletterd te worden. Dit betekent dat iedereen die met AI werkt, moet weten hoe het werkt en wat de risico’s zijn. Een soort AI-rijbewijs.

Vanaf 2 februari 2025 moeten zowel bedrijven die AI-systemen maken als organisaties die ze gebruiken ervoor zorgen dat hun medewerkers voldoende AI-geletterd zijn. Dit betekent dat ze:

• De basisprincipes van hoe AI werkt snappen, gelukkig geldt dit niet bij een rijbewijs voor een auto.
• Zich bewust moeten zijn van de risico’s, zoals discriminatie en bias door vooroordelen in de data.
• Ze moeten weten hoe ze AI-systemen op een verantwoorde manier kunnen gebruiken zodat de privacy wordt beschermd.

Deze verplichting biedt een kans om een goede basis te leggen voor AI in een organisatie. Daarom heeft WAISheid een training ontwikkeld die en medewerkers AI geletterd maakt en die tips & tricks geeft om AI goed in te zetten om producten, diensten en processen te verbeteren.

Training AI-geletterdheid

In deze training leer je hoe je AI-systemen slim en verantwoord inzet in je werk. Je leert hoe jouw werk kan voldoen aan de AI-act en we behandelen de onderwerpen discriminatie, bias en privacy. Daarnaast leer je hoe je effectieve prompts schrijft, zodat je het maximale uit AI-tools haalt en ga je naast nieuwe kennis naar huis met checklists een certificaat en een prompt template om AI optimaal te benutten.

Kijk naar de agenda voor een training bij jou in de buurt of meem contact op, als je deze training in je eigen bedrijf wilt houden.

Ga naar AI geletterdheid en lees meer over de training

AI die Echt Niet Mag 

Vanaf 2 februari 2025 zijn bepaalde AI-systemen verboden. Dit zijn systemen die te gevaarlijk zijn en onaanvaardbare risico’s met zich meebrengen. Denk bijvoorbeeld aan:

• Systemen die mensen proberen te manipuleren of hun gedrag te beïnvloeden. Zou dit dan ook gelden voor de algoritmes van de zoekresultaten van Google, of beïnvloeding van de tijdlijn door de algoritmen van Twitter, Facebook en Insta?
• Systemen die mensen indelen in groepen op basis van gevoelige kenmerken, zoals hun afkomst of geslacht.
• Systemen die mensen indelen op basis van biometrische gegevens en gedrag. Ook het scrapen (verzamelen) van gezichten mag niet meer. Zou dit ook gelden voor de gezichten op thispersondoesnotexist.com?
• Sociale scoresystemen die het gedrag van mensen volgen en bestraffen, zijn expliciet verboden onder de AI-act.

Een bekend voorbeeld is gezichtsherkenning in de publieke ruimte. Organisaties mogen dit soort systemen niet meer gebruiken. Al zijn er wel uitzonderingen zoals bij een vermist kind of terroristische dreiging.

AI mag het manipuleren van een tijdlijn van de AI-act?

Het is lastig om met zekerheid te zeggen of AI die de timeline op sociale media manipuleren, verboden zal worden door de AI-act. De wet is vaag over wat “manipulatie” precies inhoudt.

Argumenten vóór een verbod:

• Subliminale technieken: AI die onzichtbare beelden gebruikt om de timeline te manipuleren, valt waarschijnlijk onder het verbod.
• Kwetsbare groepen: Gerichte manipulatie van timelines van kinderen of ouderen is mogelijk verboden.
• Schadelijke gevolgen: Manipulatie die leidt tot desinformatie of haatzaaien kan verboden worden.
• Verstoring van autonomie: Beïnvloeding van de timeline kan de autonomie van gebruikers beperken.
• Gebrek aan transparantie: Als de AI-manipulatie verborgen blijft, is het waarschijnlijker dat het verboden wordt.

Argumenten tegen een verbod:

• Geen subliminale technieken: AI die bijvoorbeeld alleen de volgorde van berichten aanpast, is minder waarschijnlijk verboden.
• Geen targeting: Als timelines voor alle gebruikers op dezelfde manier worden aangepast, is een verbod minder waarschijnlijk.
• Geen schadelijke gevolgen: Zonder aantoonbare schade is een verbod minder waarschijnlijk.
• Geen verstoring van autonomie: Gepersonaliseerde timelines kunnen de autonomie vergroten door irrelevante content te filteren.
• Transparantie: Duidelijke AI-beïnvloeding met de optie om personalisatie uit te schakelen, is minder waarschijnlijk verboden.

Het wordt dus interessant hoe geacteerd wordt met de AI act in de hand. Wordt het een stok om de socials die toch al onder vuur liggen mee te slaan, of gaan socials minder aan targeting doen en transparanter werken. Ik zal dit uiteraard blijven volgen.

De Hobbels op de Weg

Het invoeren van de AI-act is niet makkelijk. Organisaties lopen tegen een aantal problemen aan, zoals:

• Gebrek aan kennis over AI.
• Te weinig mensen om de wet goed te implementeren.
• Onduidelijkheid over wat de wet precies betekent
• Gemeenten hikken hier tegen aan, zoals je kunt lezen op Gemeente.nu. 

Ik kan me voorstellen dat er veel vragen en zorgen zijn over de AI-act en de invulling daarvan. Daarom heb ik de belangrijkste informatie verzameld op AI-geletterdheid.co. Daar wordt je wijzer over AI. Ook bied ik de basistraining AI-geletterdheid aan.